(Ảnh tư liệu của Boris Roessler / AP)
Hôm thứ Tư 18/10, nghị viện tỉnh bang Quebec đã bỏ phiếu với tỷ lệ 66 thuận 51 chống để thông qua Dự luật 62. Luật trung lập tôn giáo gây tranh cãi này bắt buộc công dân không được che mặt khi họ cung cấp và/hoặc dùng dịch vụ công của nhà nước.
Trên thực tế, luật này sẽ buộc những phụ nữ Hồi giáo mặc trang phục như niqab hay burka phải để lộ mặt của mình nếu muốn dùng các dịch vụ công, như xe buýt.
Luật này có 2 thành tố cơ bản: cấm các công chức — trong đó có bác sĩ, giáo viên và nhân viên giữ trẻ — cũng như những người sử dụng dịch vụ công của nhà nước che mặt; có khuôn khổ cho phép điều chỉnh thích nghi với tín ngưỡng tôn giáo trong một số trường hợp. Vẫn chưa rõ các yêu cầu điều chỉnh thích nghi với tôn giáo sẽ được thẩm định ra sao.
Khi mới được đưa ra, luật cấm che mặt ban đầu chỉ dành cho dịch vụ công ở cấp tỉnh bang. Trong một tu chính án hồi tháng 8, dự luật này đã được mở rộng để bao gồm các dịch vụ công ở cấp địa phương, như vận tải công cộng.
Thủ hiến Philippe Couillard nói luật này luật này dựa trên một nguyên tắc mà “đại đa số người dân Canada, chứ không chỉ người Quebec” có thể đồng ý.
Ông nói với báo giới, “Chúng tôi chỉ nói rằng vì những lý do liên quan tới việc giao tiếp, nhận dạng và an toàn, các dịch vụ công nên được cung cấp và sử dụng với khuôn mặt để lộ.”
“Chúng ta ở trong một xã hội tự do và dân chủ. Bạn nói với tôi, tôi nên thấy mặt bạn và bạn nên thấy mặt tôi. Đơn giản vậy thôi.”
Đảng Tự do, nắm chính quyền đa số của Quebec, bỏ phiếu thuận dự luật này, còn tất cả các đảng khác bỏ phiếu chống.
Hai đảng đối lập chính, Đảng Người Quebec và Đảng Liên minh Tương lai Quebec, cho rằng luật này có phạm vi chưa đủ rộng, trong khi giới đấu tranh dân quyền cho rằng luật này kỳ thị các nhóm thiểu số tôn giáo.
“Tính trung lập của nhà nước”
Tuy niqab và burka không được nhắc trong luật, hồi đầu tuần rồi bộ trưởng tư pháp Quebec Stéphanie Vallée nói rằng dự luật này nhằm thiết lập một cách rõ ràng “tính trung lập của nhà nước”.
Bộ trưởng Vallée đã trình dự luật này vào năm 2015, một năm sau khi Đảng Tự do cầm quyền. Tôn giáo và bản sắc đã trở thành một vấn đề then chốt trong cuộc bầu cử lần trước, sau khi Đảng Người Quebec đưa ra một đề xuất gây tranh cãi về cái gọi là hiến chương giá trị, mà nếu được thông qua thì đã cấm công chức mặc/đeo/mang những biểu tượng tôn giáo rõ rệt.
Bộ trưởng Vallée nói tỉnh bang sẽ làm việc với các cơ quan dịch vụ công, trong đó có các địa phương, trường học và nhà trẻ của nhà nước, để thiết lập các hướng dẫn cách thực thi luật. Những hướng dẫn này có thể phải tới mùa hè sang năm mới có, sau khi thu thập ý kiến đóng góp.
Các quy định liên quan tới nhà trẻ sẽ áp dụng vào mùa hè sang năm để có thời gian huấn luyện nhân viên nhà trẻ, nhưng đa số các quy định về việc cấm che mặt sẽ có hiệu lực ngay sau khi luật được phó toàn quyền chuẩn thuận.
Như vậy có nghĩa là những người tham dự một kỳ thị sẽ phải để lộ mặt. Khi được hỏi cụ thể về việc một người đi xe buýt, bộ trưởng Vallée trả lời rằng tất cả những dịch vụ như vậy phải được cung cấp hoặc sử dụng mà không che mặt.
Thị trưởng Montreal Denis Coderre, người đang tái tranh cử, lâu nay đã kịch liệt chỉ trích dự luật này. Ông lên án chính quyền tỉnh bang vượt quá thẩm quyền tài phán và phớt lờ tính cách đa văn hóa của Montreal.
Ông nói có những khó khăn nghiêm trọng về cách áp dụng luật, nhất là trên hệ thống vận tải công cộng của thành phố.
Ông nói Montreal sẽ gánh chịu phần lớn tác động của luật mới, và nhắc lại các quan ngại về việc công chức thành phố bị buộc phải đương đầu với những tình huống căng thẳng, như phải quyết định liệu những phụ nữ Hồi giáo có trang phục che mặt có được đi xe buýt hay tàu điện ngầm hay không.
“Như vậy nghĩa là sao? Chúng ta bắt tài xế xe buýt làm cảnh sát về trang phục che mặt? Liệu chúng ta có sẽ cấm cản họ lên xe buýt nếu họ đang đứng đợi với con nhỏ ngoài trời lạnh cóng?”
Thị trưởng Coderre nói ông không phản đối việc phải để lộ mặt khi cung cấp dịch vụ công, nhưng không đồng ý với những điều còn lại.
Phát ngôn viên Ronald Boisrond của Nghiệp đoàn Công chức Canada (CUPE), tổ chức đại diện tài xế xe buýt Montreal, nhân viên soát vé và nhân viên tàu điện ngầm, nói nghiệp đoàn không quan tâm tới việc thực thi luật, và muốn có những hướng dẫn phù hợp hơn.
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn, ông Boisrond nói, “Tài xế xe buýt không muốn có trách nhiệm áp dụng Luật 62 vào lúc này. Chúng tôi muốn STM (cơ quan quản lý vận tải công cộng) cho chúng tôi những hướng dẫn rõ ràng về việc chúng tôi phải làm khi luật này có hiệu lực.”
Đảng Tự do bị lên án về “kiểu chính trị bản sắc xấu xa”
Hội đồng Quốc gia của Người Hồi giáo Canada đưa ra thông cáo nói rằng rổ chức này vô cùng quan ngại về luật mới này và cho rằng luật này chẳng qua là kiểu chính trị bản sắc xấu xa trước cuộc bầu cử tỉnh bang năm 2018. Hội đồng này cho biết đang nghiên cứu các phương án của mình về việc có thể kiện ra tòa.
Zayneb Binruchd, một phụ nữ 21 tuổi ở Montreal mặc niqab, nói cô chẳng thà ở nhà hơn là bỏ niqab để được đi xe buýt.
Cô nói, “Tôi đi mall với bạn bè, tôi đi chơi, tôi tới thư viện, vì vậy luật này sẽ khiến tôi ở nhà. Tôi không có xe, tôi không có ai lái xe chở tôi đi, nên luật này sẽ ngăn cản tôi tiếp xúc với thế giới bên ngoài.”
Ở tầm liên bang, thủ lĩnh Đảng NDP Jagmeet Singh nói ông hoàn toàn phản đối luật này, và ông tin rằng luật này sẽ bị kiện.
Thủ hiến Couillard của Quebec thừa nhận rằng luật này có thể bị kiện, nhưng nói rằng luật đã được soạn thảo cho phù hợp với Hiến chương Canada về Quyền và Quyền Tự do, cũng như Hiến chương Quebec về Nhân quyền và Quyền Tự do.
Bộ trưởng tư pháp Yasir Naqvi của Ontario nói chính quyền Ontario không đồng ý với luật của Quebec, và sẽ không cân nhắc một luật tương tự. Ông cho rằng chính quyền các cấp phải tôn trọng quyền biểu đạt của một người và tôn giáo của họ.
Nguồn: CBC & Toronto Star 18/10/2017.
© 2024 | Tạp chí CANADA