"Đây là phản ứng cuồng loạn của Nga", phát ngôn viên bộ chỉ huy quân sự miền nam Ukraine Natalia Humeniuk nói trong cuộc họp báo hôm nay, đề cập đến vụ đập Kakhovka ở thượng lưu sông Dnieper tại tỉnh Kherson bị phá hủy.
"Họ biết lực lượng Ukraine sẽ tiến quân, nên cố ngăn cản bằng cách phá hủy đập, khiến chiến dịch vượt sông Dnieper mà họ lo sợ sẽ không xảy ra", phát ngôn viên Humeniuk nói thêm.
Bình luận của bà Humeniuk được đưa ra sau khi đập thủy điện Kakhovka trên sông Dnieper, thuộc khu vực Nga kiểm soát ở tỉnh Kherson, bị phá hủy một phần ngày 6/6, khiến dòng nước ồ ạt trút xuống hạ lưu. Nga và Ukraine đều cho rằng đây là cuộc tấn công có chủ ý và quy trách nhiệm lẫn nhau.
Trợ lý Tổng thống Ukraine Mykhaylo Podolyak cũng cho rằng lực lượng Nga phá hủy đập để "gây trở ngại cho cuộc phản công của lực lượng vũ trang Ukraine". Chỉ huy lực lượng liên hợp Ukraine, Serhiy Naev, tuyên bố vụ vỡ đập sẽ không thể ngăn đà tiến của quân đội nước này.
"Chúng tôi đã tính đến những hành động nguy hiểm như vậy của đối phương. Họ không thể ngăn cản bước tiến của chúng tôi ở những hướng có thể bị ngập nước", Naev cho hay.
Bộ Quốc phòng Nga và Điện Kremlin chưa lên tiếng về cáo buộc này.
Sông Dnieper đang ngăn đôi vùng kiểm soát của Nga và Ukraine ở tỉnh Kherson. Quân đội Ukraine đang kiểm soát khu vực bờ tây của sông, còn bờ đông do lực lượng Nga chiếm giữ. Con sông này khá rộng và quân đội Ukraine có rất ít địa điểm thuận lợi có thể vượt sông để phản công.
Dan Sabbagh, chuyên gia quốc phòng và an ninh của Guardian, nhận định quân đội Nga thu được nhiều lợi ích nhất khi khu vực hạ lưu sông Dnieper bị ngập lụt.
Một số đơn vị Ukraine gần đây được lực lượng lính thủy đánh bộ Anh huấn luyện, đồng nghĩa họ thể tiến hành chiến dịch đổ bộ qua sông Dnieper để đánh chiếm khu vực đầu cầu, tạo bàn đạp tiến sâu hơn về phía tây Kherson và xuống bán đảo Crimea ở phía nam.
Khi đập Kakhovka vỡ và sông Dnieper mở rộng ra nhiều lần, chiến dịch vượt sông đổ bộ như vậy sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Các vị trí phòng thủ của Nga ở bờ đông sông đều được xây dựng ở nhiều điểm cao, giúp họ không bị ngập và có khả năng ngăn chặn lực lượng Ukraine vượt sông tốt hơn, theo Sabbagh.
Tuy nhiên, việc ai đã gây nổ đập Kakhovka đang gây nhiều tranh cãi. Các blogger quân sự thân Điện Kremlin cho hay do tính chất địa hình ở hạ lưu sông Dnieper, khu vực bị ngập lụt nặng nề hơn là ở bờ đông sông, nơi lực lượng Nga kiểm soát. Do vậy, Nga sẽ có rất ít động lực để chủ động cài thuốc nổ phá hủy đập.
Chuyên gia Sabbagh cũng chỉ ra rằng nếu Nga phá đập để ngăn Ukraine vượt sông ở hạ lưu, họ có thể tạo ra nhiều điểm tiến quân thuận lợi khác ở thượng nguồn của đập, khi mực nước tại đây rút xuống đáng kể. Điều đó sẽ mở ra nhiều cơ hội mới về mặt quân sự cho Ukraine ở khu vực phía nam Zaporizhzhia.
Điều các chuyên gia nhất trí là dù ai gây ra vụ nổ đập, bên chịu thiệt hại lớn nhất là dân thường và môi trường ở phía hạ lưu. Hậu quả của trận lũ lụt có thể phải mất nhiều ngày mới đánh giá hết, khi nước sông tiếp tục dâng nhanh.
Nước lụt dâng lên tại khu vực do Nga kiểm soát ở bờ đông sông Dnieper sau khi đập Kakhovka bị vỡ. Ảnh: TASS
Khoảng 600 ngôi nhà ở thành phố Nova Kakhovka, gần đập Kakhovka, đã bị ngập trong nước lũ, theo giới chức Kherson. Vladimir Leontyev, thị trưởng do Nga bổ nhiệm ở Nova Kakhovka, nói rằng đập Kakhovka đang tiếp tục sụp đổ, khiến dòng nước tràn xuống mất kiểm soát.
Theo Leontyev, mực nước cao nhất ở Nova Kakhovka dự kiến là 12 m. Thành phố vẫn có điện, nhưng hai làng ở hạ lưu đã bị cắt điện.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết lệnh sơ tán vùng nguy cơ cao đã được ban hành với hiệu lực ngay lập tức. "Có khoảng 80 ngôi làng trong vùng lũ lụt", ông Zelensky đăng trên Telegram sau cuộc họp khẩn của Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia. "Nga đã tiến hành vụ nổ bên trong đập của nhà máy thủy điện Kakhovka".
Gần 900 người đã được sơ tán, khi trận lụt gây lo ngại về mức độ tàn phá trên diện rộng. Bộ Nội vụ Ukraine trước đó cho hay chính quyền đang giúp người dân ở bờ tây sông Dnieper sơ tán, đồng thời bày tỏ "lo lắng" cho người dân ở bờ đông, nơi Nga kiểm soát.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg lên án vụ tấn công nhằm vào đập Kakhovka, nói rằng nó cho thấy sự tàn phá do chiến sự gây ra. "Đập Kakhovka bị phá hủy khiến hàng nghìn dân thường gặp nguy hiểm và gây ra thiệt hại nghiêm trọng về môi trường", ông Stoltenberg đăng trên Twitter.
Đập Kakhovka nằm cách thành phố Kherson do Ukraine kiểm soát khoảng 70 km về phía đông bắc, có nhiệm vụ tích trữ nước sông Dnieper, phục vụ nhà máy thủy điện cùng tên, cũng như hoạt động tưới tiêu nông nghiệp và đi lại bằng đường sông ở tỉnh Kherson.
Từ khi chiến sự nổ ra, Nga và Ukraine đã nhiều lần cáo buộc nhau âm mưu phá hủy con đập được xây từ thời Liên Xô này.
Hồ chứa Kakhovka có dung tích khoảng 18 tỷ m3, cung cấp nước làm mát cho nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và kênh đào Crimea. Các chuyên gia phương Tây và giới chức Ukraine từng cảnh báo đập Kakhovka bị hư hại có thể gây ngập lụt các khu dân cư phía hạ nguồn, trong đó có thành phố Kherson.
Vị trí đập thủy điện Kakhovka. Đồ họa: DW
Huyền Lê (Theo Reuters, AFP, TASS, CNN)
Nguồn: VNEXPRESS.NET