Từ thù hận đến tình yêu: Tại sao Türkiye lại quan trọng đối với nước Nga ngày nay?
Vladimir Avatkov, Tiến sĩ Khoa học Chính trị, Giáo sư Học viện Ngoại giao, Bộ Ngoại giao Liên bang Nga đã có bài phân tích đăng trên hãng thông tấn RT.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan (trái) được Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) chào đón trước cuộc gặp của họ tại Sochi, Nga vào ngày 05 tháng 8 năm 2022. Ảnh Getty
Quan hệ đối tác Nga-Thổ Nhĩ Kỳ
Du lịch
Du lịch luôn là lĩnh vực hợp tác chính và truyền thống nhất giữa hai nước. Chỉ riêng năm 2021, Thổ Nhĩ Kỳ chiếm 24,6% tổng số chuyến đi nước ngoài của khách du lịch Nga và theo các công ty du lịch, đây cũng là điểm đến của 60% các tour du lịch trọn gói được cung cấp ở Nga.
Thổ Nhĩ Kỳ gắn liền với các khu nghỉ dưỡng trọn gói của người dân Nga. Tuy nhiên, khách du lịch ngày càng bị thu hút bởi các di tích lịch sử ở Istanbul mỗi năm. Họ cũng đến thăm trung tâm quyền lực ở thủ đô Ankara, cũng như nghiên cứu di sản khảo cổ học của Izmir cổ đại, hoặc ngắm nhìn phong cảnh tương lai của Cappadocia, nơi các chuyến đi trên những ngọn đồi bằng khinh khí cầu là một trong những điểm thu hút chính.
Đừng quên rằng đất nước này hiện cũng là một trung tâm trung chuyển cho các chuyến bay đưa du khách Nga đến châu Âu, vì hầu hết các điểm đến của lục địa chỉ có thể đến được với họ qua Thổ Nhĩ Kỳ. Vào năm 2022, tỷ lệ các chuyến bay quá cảnh qua Thổ Nhĩ Kỳ lên tới 59%, theo thống kê du lịch hàng không. Và với những khó khăn hiện tại trong việc tổ chức 'ngày lễ La Mã', con số đó sẽ tăng thêm vào năm 2023.
Các điểm đến phổ biến nhất đối với khách doanh nhân trong những năm gần đây bao gồm Istanbul (chiếm 77% lượng khách du lịch này kể từ đầu năm 2022), Antalya (14%) và Izmir (5%). Không phải ngẫu nhiên mà Sân bay Istanbul là sân bay bận rộn nhất Châu Âu vào năm 2022.
Hợp tác năng lượng
Quan hệ đối tác trong lĩnh vực năng lượng hiện đang là chủ đề được chú ý nhiều nhất, với các dự án cùng có lợi tạo thành nền tảng vững chắc cho mối quan hệ giữa Moscow và Ankara. Hai đường ống dẫn khí đốt của Nga đã hoạt động ở Thổ Nhĩ Kỳ là Blue Stream và Turkish Stream. Blue Stream được chế tạo để cung cấp năng lượng cho thị trường nội địa của Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi Turkish Stream được thiết kế để xuất khẩu khí đốt sang nam và đông nam châu Âu.
Một sáng kiến mới do Tổng thống Nga Vladimir Putin đề xuất gần đây sẽ giúp Thổ Nhĩ Kỳ trở thành một trung tâm năng lượng mà Moscow sẽ sử dụng để tăng tiềm năng xuất khẩu của chính mình. Trung tâm Thổ Nhĩ Kỳ dự kiến sẽ không chỉ là nơi xử lý các nguồn cung cấp năng lượng mà còn đóng vai trò là trung tâm điều tiết giá khí đốt công bằng.
Đối với hợp tác khí đốt giữa hai nước, trước khi các mỏ mới được phát hiện ở Thổ Nhĩ Kỳ, Nga đã cung cấp tới 60% lượng tiêu thụ khí đốt tự nhiên của quốc gia, cung cấp khoảng 27 tỷ m3 (bcm) mỗi năm.
Trong lĩnh vực sản xuất điện, việc ra mắt Nhà máy điện hạt nhân (NPP) Akkuyu là một trong những sự kiện quan trọng nhất gần đây ở Thổ Nhĩ Kỳ. Nó được xây dựng ở Mersin trên bờ biển Địa Trung Hải với sự giúp đỡ của các chuyên gia Nga, tạo ra 20.000 việc làm mới. Nga chịu trách nhiệm cung cấp nhiên liệu cho nhà máy, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ cam kết bán và phân phối điện do nước này sản xuất. Lãnh đạo hai nước cũng đã thảo luận về khả năng xây dựng một nhà máy điện hạt nhân thứ hai tại thành phố Sinop trên Biển Đen. Dự kiến, hai nhà máy điện này sẽ có thể đáp ứng 20% nhu cầu điện năng của Ankara.
Hãy nhìn vào những con số. Vào năm 2022, Nga đã cung cấp hơn 21 bcm khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ. Về tiền tệ, xuất khẩu năng lượng tăng gần 250% từ 17 tỷ USD lên 41 tỷ USD.
Ngành xây dựng
Các công ty xây dựng Thổ Nhĩ Kỳ có một vị trí đặc biệt trong thị trường dịch vụ của Nga. Có khoảng 100 công ty xây dựng Thổ Nhĩ Kỳ ở Nga, bao gồm Renaissance Construction, Enka Holding và IC Ictas Insaat. Bộ Phát triển Kinh tế báo cáo rằng danh mục các hợp đồng được thực hiện liên quan đến các công ty Thổ Nhĩ Kỳ ở Nga lên tới khoảng 2.000 dự án với tổng trị giá hơn 70 tỷ USD.
Dấu chân của Nga ở Thổ Nhĩ Kỳ bao gồm một dự án chung giữa GAZ và Mersa Otomativ của Thổ Nhĩ Kỳ, hợp tác để lắp ráp ô tô Gazelle trong nước.
Các công ty xây dựng Thổ Nhĩ Kỳ đã tham gia vào các dự án lớn trước cả Thế vận hội mùa đông 2014 và World Cup 2018 ở Nga, đồng thời chịu trách nhiệm chính trong việc phát triển cơ sở hạ tầng thể thao ở Sochi.
Các dự án cơ sở hạ tầng này cũng thúc đẩy mối quan hệ nhân đạo giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ. Lấy trường hợp của Nhà máy điện hạt nhân Akkuyu, nơi có khoảng 20.000 công nhân tham gia vào quá trình phát triển.
Tập đoàn Rosatom của Nga cũng triển khai các chương trình trao đổi sinh viên và nhân viên. Năm 2022, 24 sinh viên đến từ Thổ Nhĩ Kỳ, chuyên ngành Nhà máy điện hạt nhân: Thiết kế, Vận hành và Kỹ thuật, đã nhận bằng và bắt đầu làm việc tại NPP được xây dựng ở Mersin. Nhiều kỹ sư Nga tham gia vào dự án như một cơ hội để thiết lập mối quan hệ với các kỹ sư từ Thổ Nhĩ Kỳ và đại diện cho Nga ở Thổ Nhĩ Kỳ và hơn thế nữa.
Ngành công nghiệp
Ngày nay, cả hai quốc gia đang trải qua quá trình chuyển đổi công nghiệp, phát triển các doanh nghiệp sản xuất của riêng mình và giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nước ngoài. Nga được khuyến khích áp dụng chính sách như vậy bởi nhiều biện pháp trừng phạt quốc tế, trong khi ở Thổ Nhĩ Kỳ, đường lối này đã được đảng cầm quyền lựa chọn nhằm giảm nhu cầu của quốc gia phải phụ thuộc vào các bên tham gia bên ngoài.
Nga luôn và vẫn là đối tác thương mại đáng tin cậy và nhất quán của Thổ Nhĩ Kỳ, nhập khẩu số lượng lớn hàng dệt Thổ Nhĩ Kỳ. Năm 2022, Thổ Nhĩ Kỳ nằm trong số 5 nhà cung cấp hàng dệt may hàng đầu cho Nga.
Khối lượng hàng hóa công nghiệp được giao dịch giữa hai nước cũng tăng lên. Năm 2022, nhập khẩu hóa chất Nga của Türkiye tăng 62%, nhập khẩu gỗ và gỗ tăng 134%. Tổng cộng, hàng công nghiệp chiếm khoảng 20% hàng nhập khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ vào Nga trong năm đó.
Buôn bán
Sau một loạt các biện pháp trừng phạt mà phương Tây áp đặt lên Nga, Thổ Nhĩ Kỳ đã trở thành một nền tảng thương mại lớn cho hoạt động nhập khẩu song song của Nga.
Điều này đã thúc đẩy thương mại giữa hai quốc gia một cách đáng kể. So với năm 2021, năm ngoái đã chứng kiến khối lượng thương mại Nga-Thổ Nhĩ Kỳ tăng 19,5%; xuất khẩu của Nga sang Thổ Nhĩ Kỳ tăng 17,6%; nhập khẩu của Nga từ Thổ Nhĩ Kỳ tăng 24%.
Quý 1 năm 2023 chứng kiến lượng nhập khẩu của Nga từ Thổ Nhĩ Kỳ tính theo tiền tệ tăng 62,8% so với cùng kỳ năm ngoái do lượng mua hạt hướng dương và sản phẩm tươi tăng lên.
Các mặt hàng nhập khẩu chính từ Türkiye sang Nga vào năm 2022 là: quýt tươi, khô: 10%; cá đông lạnh: 9,9%; đào: 9,2% ; nho: 6,4%; trái cây có múi khác, tươi và khô: 5,9%
Sự đầu tư
Moscow đã chứng kiến khá nhiều thỏa thuận được ký kết với các doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ và tổng số tiền đầu tư của Thổ Nhĩ Kỳ vào Nga đã tăng 400% trong 4 năm qua. Nga không chỉ là một trong những đối tác thương mại quan trọng của Thổ Nhĩ Kỳ mà còn là một thị trường hấp dẫn cho đầu tư vốn.
Vào năm 2022, các nhà đầu tư Thổ Nhĩ Kỳ đã khai trương hai cơ sở sản xuất mới tại Nga gồm một nhà máy sản xuất các sản phẩm vệ sinh và vệ sinh và một nhà máy sản xuất vải dệt kim. Do Nga quan tâm đến việc nhập khẩu hàng dệt Thổ Nhĩ Kỳ, ngành này rất quan tâm đến việc thiết lập các cơ sở sản xuất trên khắp các khu vực của Nga.
Các doanh nghiệp Nga cũng đang mở rộng sự hiện diện của họ tại Thổ Nhĩ Kỳ với một số dự án sản xuất kim loại và lắp ráp ô tô đã được triển khai tại đây.
Giáo dục
Ngoài việc thúc đẩy các chương trình trao đổi sinh viên và giảng viên, Nga cũng đang nỗ lực tối ưu hóa các điều kiện cho các chương trình liên kết cấp bằng.
Bộ Giáo dục và Khoa học Nga đang phát triển một số chương trình giáo dục chung cho ngành công nghiệp hạt nhân. Các trường đại học sau sẽ được ủy quyền cấp bằng cử nhân và thạc sĩ cho sinh viên quốc tế về khoa học hạt nhân và cho họ cơ hội tham gia các chương trình cấp bằng chung: Đại học Bách khoa St. Petersburg Peter Đại đế, Đại học Hạt nhân Nghiên cứu Quốc gia Moscow MEPhI, Đại học Kỹ thuật Istanbul, và Đại học Hacettepe ở Ankara.
Văn hoá
Năm 2019 là năm của văn hóa và du lịch Nga ở Thổ Nhĩ Kỳ và của văn hóa và du lịch Thổ Nhĩ Kỳ ở Nga. Bộ Văn hóa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức một số triển lãm nghệ thuật, triển lãm ảnh cũng như các sự kiện thủ công mỹ nghệ. Các quốc gia cũng đã trao đổi một số tác phẩm sân khấu và điện ảnh nổi tiếng nhất của họ, đây chắc chắn là một công cụ quyền lực mềm mạnh mẽ, đặc biệt phổ biến và có ảnh hưởng ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Cả Moscow và Ankara đều cam kết quảng bá di sản văn hóa của họ và phát triển quan hệ song phương, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch. Suy cho cùng, mối quan hệ giữa hai quốc gia được xác định bởi mối quan hệ giữa các cá nhân và việc có được trải nghiệm đích thực về văn hóa và truyền thống của một quốc gia khác là cách tốt nhất để hình thành mối quan hệ lâu dài.
Bộ trưởng Bộ Văn hóa Nga Vladimir Medinsky đã nhiều lần lưu ý rằng Nga và Thổ Nhĩ Kỳ cần nuôi dưỡng mối quan hệ giữa các cá nhân tốt đẹp, thân thiện giữa các công dân của họ.
Nguồn: Báo điện tử DÂN VIỆT